'De natuur te leren kennen'
Mesdag bracht veel tijd door op het Noordzeestrand en in de Scheveningse duinen. Hij verwerkte zijn indrukken op verschillende manieren. Soms schilderde hij heel precies na wat hij zag, soms was de natuur meer een decor voor menselijke activiteit, of juist een allesoverheersende kracht. Met zijn verbeeldingen van de grootsheid in de Nederlandse natuur onderscheidde hij zich van zijn tijdgenoten van de Haagse School. Zij kozen juist voor het gecultiveerde, vredige landschap.
In Brussel, waar het echtpaar Mesdag in 1866 naartoe verhuisde, ging Mesdag in de leer bij Willem Roelofs (1822–1897). Hij raadde hem aan onderdelen van het landschap in zijn directe omgeving te bestuderen.
‘Het spijt mij zeer, dat gij zoo weinig buiten hebt kunnen werken’, schreef Mesdag in 1867 aan een vriend Willem Roelofs. ‘Het is mijne innige overtuiging geworden, dat alleen daardoor het mogelijk wordt de natuur te leeren kennen […].’
Brief van H.W. Mesdag aan [?] Prooijen, 2 november 1867, transcriptie door Johan Poort in archief Museum Panorama Mesdag, Den Haag.
Hendrik Willem Mesdag, Studie van Klimop en druivenblad, ca. 1845, Potlood op papier, Museum Panorama Mesdag.
Hendrik Willem Mesdag, Aankomst van de vis, 1875, olieverf op doek, Museum Panorama Mesdag.
Op locatie
Vanaf 1870 maakte Mesdag in Den Haag carrière als zeeschilder. Bijna elke dag was hij op het strand van Scheveningen te vinden om de werkzaamheden van de vissers en het steeds veranderende licht en de atmosfeer te bestuderen. In zijn vroege werk fungeerde het landschap vooral als achtergrond voor menselijke handelingen, zoals in dit strandgezicht, waarin vissers hun vangst in manden overbrengen.
'Ik heb een kamer gehuurd in Scheveningen om er studies naar de natuur te maken. Het is een kamer met uitzicht op zee; ik hoop er mooie dingen te maken […].’
Citaat van H.W. Mesdag in een brief aan zijn Belgische vriend A. Verwee, 28 mei 1871; geciteerd in Hendrik Willem Mesdag 1831 – 1915; De Schilder van de Noordzee, Johan Poort; Stichting Mesdag Documentatie.
Hendrik Willem Mesdag, De Noordzee, c. 1900-1905, Museum Panorama Mesdag.
Blik op zee
Maar ook kon Mesdag het natuurgeweld heel dichtbij brengen. Zo dwingt hij ons met een nieuwe blik te kijken naar de (over)bekende zee.
Als een van de belangrijkste taken van een kunstenaar beschouwde Mesdag: het publiek wijzen op de schoonheid van de alledaagse natuur. ‘De mensen zien de natuur nooit. De schilders leeren hen de zee zien’, zei hij in 1906.
'H.W. Mesdag en S. Mesdag-Van Houten’, De week, geïllustreerd, 21 april 1906, pp. 51-52.